مشکل آیه جا انداختن در هنگام ارائه محفوظات

چه عواملی باعث به وجود اومدن مشکل جا انداختن آیه می‌شه؟

• ضعف تصاویر

• ضعف تسلسل اصوات

• عدم ایجاد ارتباطات معنایی بین آیات

• عدم دسته‌بندی آیات

ضعف تصاویر

اگه سعی کنیم تصویر هر صفحه رو در ذهنمون داشته باشیم و موقع تلاوت آیات از حفظ، اون تصاویر رو مرجع خودمون قرار بدیم، دیگه به این آسانی‌ها آیه جا نمی‌ذاریم؛ چون تصویر به ما اجازه نمی‌ده جزئی از صفحه رو جا بذاریم؛ همین‌که بخوای آیه جا بذاری، صدای آلارم تصویر بلند می‌شه و می‌گه: داری یه اشتباهی مرتکب می‌شی و داری جزئی از تصویر رو حذف می‌کنی.

پس برای حل شدن مشکل جا گذاشتن آیه، اولین کار اینه که تصاویرمون رو از صفحات قوی کنیم تا اسکلت صفحه با نهایت استحکام در ذهنمون ساخته بشه و ما محل رجوعی داشته باشیم. تصویر در هر مشکل حفظی یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌هاست و مشکل جا گذاشتن آیه هم از این قاعده مستثنا نیست.

ضعف تسلسل اصوات

تسلسل یعنی پی در پی بودن. تسلسل صوتی یعنی همین که شما همیشه بعد از «ذلک الکتاب لا ریب فیه هدی للمتقین»، «الذین یؤمنون بالغیب» رو می‌شنوی، این باعث می‌شه این دو عبارت به هم چسبندگی صوتی پیدا کنن و به قول حفاظ «الذین یؤمنون بالغیب» بعد از «هدی للمتقین» خودش بیاد.

اگه ما در مرورها شیوه‌ای رو در پیش بگیریم که به تسلسل و پی در پی بودن صداها لطمه وارد کنه، ابتدای آیات دچار مشکل خواهد شد و ممکنه بعضی آیات رو جا بذاریم. ما باید طوری مرور کنیم که آیات، پشت سر هم و به ترتیب خونده و شنیده بشن.

تسلسل صوتی در چه شیوه‌هایی از مرور رعایت نمیشه؟

من به بخشی از روش‌هایی که تسلسل صوتی رو رعایت نمی‌کنن اشاره می‌کنم؛ ولی ـ چون روش‌هایی که در اون‌ها تسلسل صوتی رعایت نمی‌شه منحصر به مواردی که من اشاره می‌کنم نیست ـ بدونید که رعایت تسلسل صوتی یه اصل مسلمه و اگه کسی روشی از حفظ یا مرور رو توصیه کرد که توش تسلسل صوتی رعایت نمی‌شد با قاطعیت اون روش رو کنار بذارید.

فهرست روش‌هایی که تسلسل صوتی در اون‌ها رعایت نمی‌شه:

• بالعکس خوندن آیات هر صفحه

• خوندن آیات به صورت یک در میان

• بالعکس خوندن صفحات یک جزء

• ابتدا صفحات سخت‌ترِ جزء رو بخونیم و بعد صفحات راحت‌تر رو مرور کنیم

حتی ممکنه حافظی به ترتیب محفوظاتش رو مرور کنه ولی گاهی تسلسل رو به هم بزنه؛ مثلا وسط مرورش برای نوشتن غلط‌هاش توقف کنه یا اینکه وقتی به یه آیه‌ای رسید که مشابهی داره همون‌جا مشابهش رو هم بخونه؛ این جور کارها هم با اصل تسلسل صوتی منافات داره. پس اگه می‌خوایم ذهن به ما یه چیز سالم و درست و کامل تحویل بده، ما هم باید تمام تلاشمون رو بکنیم و آیات رو سالم و درست و کامل به ذهن تحویل بدیم.

عدم ایجاد ارتباطات معنایی بین آیات

یکی از عوامل مهمی که باعث می‌شه یه آیه رو به راحتی جا بذاریم اینه که به لحاظ معنایی اگه اون آیه حذف شده، وجود نداشته باشه هم، در ذهن ما مشکلی ایجاد نمی‌شه؛ یعنی ما بین آیات، یه نظام و ساختار معنایی ایجاد نکردیم تا هر آیه نقش معنایی خودش رو داشته باشه و نشه به راحتی حذفش کرد.

آنچه گفتم در آیات داستانی خیلی واضح درک می‌شه؛ مثلا فرض کنید شخصی بعد از خواندن آیه 31 سوره بقره «و علم آدم الأسماء کلها ثم عرضهم علی الملائکة فقال أنبئونی بأسماء هؤلاء إن کنتم صادقین» آیه 32 را جا می‌گذارد و «قالوا سبحانک لا علم لنا لا ما علمتنا» رو نمیخونه؛ طبیعتا در چنین مواردی باید داد حافظه مفهومی بلند بشه که حاجی! خب وقتی خدا به ملائکه گفته: «أنبئونی بأسماء هؤلاء»؛ ملائکه هم باید یه جوابی داده باشن دیگه.

خیلی از حفاظ در آیات داستانی این ارتباط‌ها رو ایجاد می‌کنن؛ ولی در آیات غیر داستانی ـ که عمده آیات قرآن رو تشکیل می‌ده ـ حال ندارن این ارتباط‌ها رو ایجاد کنن؛ چون نیاز به فهم دقیق، مراجعه به تفسیر و تدبر داره. اگه دنبال پیشرفت در حفظتون هستید حتما روی ارتباط آیات و عبارات کار کنید و هر طوری هست نخ تسبیح آیات رو پیدا کنید.

عدم دسته‌بندی آیات

قبول دارین که جا انداختن آیه بیشتر در صفحاتی پیش میاد که تعداد آیات بیشتری رو درون خودشون جای دادن؟ مثلا سوره‌هایی مثل شعراء و صافات و اجزاءی مثل جزء 27 و 29 بیشتر برای ما مساله ایجاد نمی‌کنن؟ دلیلش چیه؟ چرا وقتی آیات صفحه زیاد می‌شه، ذهن مایله گاهی یه آیه رو حذف کنه؟

بذارید یکی از اون تشبیه‌های خوشگلم رو بهتون بگم: کار ذهن تو صفحه‌ای مثل صفحه 40 ـ که سه‌تا آیه بیشتر نداره ـ مثل آدمیه که 3 تا هندونه کوچیک رو می‌خواد حمل کنه؛ سخت نیست. ولی کار ذهن تو صفحه‌ای مثل صفحه 582 ـ که سی‌تا آیه داره ـ مثل بنده خداییه که 30 تا هندونه رو می‌خواد جابجا کنه؛ مگه می‌شه بدون یه فکر و استراتژی 30 تا هندونه رو با هم بلند کرد؟! اینجاست که می‌گیم دسته‌بندی کن؛ چندتا کیسه بیار؛ تو هر کیسه چندتا هندونه بذار؛ خدا بزرگه؛ ان شاء الله می‌تونی با تدبیر و تقسیم‌بندی و کوچیک کوچیک کردن اون حجم بزرگ از هندونه‌ها کارت رو جلو ببری. بذارید مثال دیگه‌ای بزنم؛ صفحه‌ای مثل صفحه 582 مثل یه وعده غذایی کامله که باید لقمه لقمه‌اش کرد و به حافظه فرستاد؛ یه وعده کامل رو نمی‌تونیم یه دفعه ببلعیم؛ راهی جز لقمه گرفتن نداریم.

یه سوال دیگه: چرا ما شماره کارتمون رو به صورت یه عدد 16 رقمی حفظ نمی‌کنیم؟ چرا حتما باید 2 تا 2 تا حفظ کنیم؟ چرا شبیه این اتفاق در شماره تلفن هم میفته؟

قضیه اینه که ذهن ما مایله اطلاعات رو طبقه‌بندی شده و دسته‌بندی شده و کوچیک کوچیک دریافت کنه و اگه به این صورت بهش اطلاعات بدیم هزاران کتاب مثل قرآن رو می‌تونه داخل خودش جای بده. ولی اگه اومدیم یه بیل برداشتیم و اطلاعات رو یه گوشه‌ای از ذهنمون تلمبار کردیم، نباید توقع داشته باشیم که همه چیز درست پیش بره و حافظه ما موقع تحویل اطلاعات هیچ خطایی نداشته باشه.

اگه بحث دسته‌بندی آیات براتون جالب بود توصیه می‌کنم به دوره تقسیم‌بندی آیات سری بزنید.