چطور تو خونه قرآن حفظ کنم؟

بدون استاد هم می‌شه قرآن حفظ کرد

قطعا بهتره برای حفظ قرآن به نزد استادی بریم و شاگردی کنیم؛ ولی اگه شرایطش نبود چی؟ باید از حفظ قرآن محروم بشیم؟ قطعا نه.

ببینید ما همین مساله رو در علوم و فنون و دنیاهای دیگه هم داریم؛ مثلا یه آدمی شرایط رفتن به باشگاه ورزشی رو نداره ولی می‌خواد ورزش کنه؛ در چنین شرایطی انتخاب عاقلانه چیه؟ رها کردن ورزش یا ادامه دادن ورزش در خانه هر چند که به کیفیت باشگاه نباشه؟

یادمه قدیما که کتاب‌های اخلاقی می‌خوندم خیلی از عرفا توصیه می‌کردن که حتما باید استاد داشته باشید. خب بالاخره هزاران جوان متدین این توصیه‌ها رو خونده بودن و گاهی مراجعه می‌کردن به مرحوم آیت الله بهجت و می‌گفتن: ما استاد نداریم. آیت الله بهجت هم همیشه می‌گفتن: هر چی بلدی عمل کن؛ خدا هر چی نیاز داری رو بهت یاد می‌ده.

بله طبیعتا استاد اخلاق داشتن خیلی خوبه؛ ولی آیا اگه استاد اخلاق در دسترسمون نبود، همه چی رو رها کنیم؟ قید آدم شدن رو بزنیم؟ خیر؛ چون شما یه بار بیشتر زندگی نمی‌کنی و از ته دل دوست داری آدم بشی؛ پس هر جوری شده باید آدم بشی. ضمنا فردای قیامت نمی‌گن چون استاد نداشتی، اشکال نداره. می‌گن: نهایت سعیت رو کردی یا نه.

خلاصه استاد نداشتن، برای ادامه ندادن چیزی مثل یادگیری مهارت‌های قرآنی از جمله حفظ قرآن، دلیل قابل دفاعی نیست. مخصوصا در همچین دوره‌ای که وسائل ارتباطی بسیار زیاد و ارزونه و هر کسی می‌تونه به صورت مجازی با اساتید قرآنی در ارتباط باشه و مسائلش رو حل کنه.

نکاتی که برای حفظ قرآن در خونه لازمه

چند نکته رو باید رعایت کنیم تا بتونیم تو خونه بدون استاد یه حفظ درست و عالی داشته باشیم:

دورنما داشته باش

باید برای خودت برنامه و دورنما داشته باشی. نگو دیگه دلمون رو به دریا زدیم؛ ببینیم چی می‌شه. دقیقا درسته که حفظ قرآن مثل دریاست؛ و طبیعیه اگه تو دریا بدون نقشه حرکت کنی، غرق می‌شی و به ساحل رویاهات نمی‌رسی. دورنما یعنی اینکه تقریبا هر روز توجه کنی که چقدر از مسیر رو اومدی و چند روز دیگه مونده تا به ساحل برسی. باید با چه سرعتی حرکت کنی که زودتر و امن‌تر و با آرامش به هدفت برسی.

یادش بخیر؛ اون زمان‌ها که مشغول حفظ بودم، تقریبا هر روز قلم و کاغذ و ماشین حسابم به راه بود؛ همش حساب می‌کردم که من دقیقا چه روزی حافظ کل می‌شم. اگه روزی 10 سطر حفظ کنم، کی به ساحل می‌رسم و اگه روزی 1 صفحه حفط کنم کی؟ خب اینا به آدم اشتیاق و انگیزه می‌ده.

هر روز کار کن

باید هر روز برای حفظ قرآن وقت بذاری. البته یه روز استراحت در هفته اشکالی نداره. لازم نیست هر روز زمان عجیب و غریبی بذاری؛ مثلا 4 ـ 5 ساعت مشغول باشی؛ با 1 ساعت هم می‌شه حافظ کل درست و حسابی شد.

فقط لطفا به ذهنت نزنه که من می‌خوام یکی دو روز در هفته وقت بذارم؛ ولی حاضرم در این یکی دو روز اندازه کل هفته کار کنم. نه؛ این جواب نمی‌ده. چرا؟ چون تمام کارهای حفظی، مغز رو به شدت درگیر می‌کنن و مغز هزینه زیادی می‌ده برای انجام کارهای حفظی. و این باعث می‌شه مغز سریعا خسته بشه. شما به راحتی می‌تونی یک ساعت وقت بذاری برای کارهای حفظی؛ ولی 3 ـ 4 ساعت وقت گذاشتن برای حفظ و مرور آیات، راحت نیست؛ به مغز فشار میاره و نتیجه‌ای جز زدگی از حفظ و رها کردن این مسیر نداره.

از طرفی حفظ هم کار طولانی هست و نیاز به صرف زمان قابل توجه داره و اگه کسی بگه من می‌خوام با هفته‌ای 2 ساعت زمان گذاشتن حفظ رو پیش ببرم؛ این مساوی هست با آهسته آهسته حرکت کردن افراطی و وقتی متوجه بشی که کار پیش نمی‌ره احتمالا مسیر حفظ رو رها می‌کنی.

بنابرین نه می‌تونیم هر روز، زیاد کار کنیم، نه می‌تونیم یکی دو روز در هفته زیاد کار کنیم، و نه می‌تونیم یکی دو روز در هفته کم کار کنیم؛ تنها راهی که برامون می‌مونه اینه که هر روز کم کار کنیم. و این است راه نجات برای یه حافظ خوب. و اساتید حفظ قرآن هم همگی به این موضوع اشاره می‌کنن و من تا به حال مخالفی برای این مطلب پیدا نکردم.

یه برنامه سبک و ثابت داشته باش

یه برنامه سبک رو بگیر و هر روز انجام بده. نکنه یه روز 2 سطر حفظ کنی، یه روز 5 سطر، یه روز 10 سطر؛ این درست نیست. هر روز یه قدم مشابه قدم دیروزت بردار.

ممکنه یکی اشکال کنه که حاجی این که گفتی درست نیست؛ چون اولا ظرفیت آدم به تدریج بیشتر می‌شه و هر چی می‌گذره، دوست داره بیشتر حفظ کنه. ثانیا حال آدم در روزهای مختلف، مختلفه؛ ممکنه امروز حال داشته باشم 1 صفحه حفظ کنم و فردا بیش از 2 سطر حال نداشته باشم. ثالثا در روایت هست که مؤمن باید سعی کن هر روزش از دیروزش بهتر باشه؛ پس چرا شما می‌گی هر روز یه قدم مثل دیروزت بردار؟

در جواب باید بگم که حفظ قرآن مثل نماز خوندنه. شما چرا هر روز 17 رکعت نماز می‌خونی؟ چرا هر روز برای پیشرفت معنویتت یه رکعت اضافه نمی‌کنی؟ قضیه اینه که استقامت بر همین 17 رکعت شما رو به هدفت ـ که قرب الهی هست ـ می‌رسونه به شرطی که کیفیتش خوب باشه. تو حفظ هم همینه؛ یه برنامه ثابت ـ که در ادامه معرفی می‌کنم ـ برای حافظ کل شدنت کافیه؛ فقط یه شرط داره و اون هم حفظ و ارتقاء کیفیت کار هست.

تازه خود همین افزودن به کیفیت، پیشرفته و شما ثابت نمی‌مونی. سعی کن هر روز کیفیت کارت رو بالا ببری؛ تمرکزت رو بیشتر کنی؛ رکوردهای بهتری رو ثبت کنی.

این رو هم بدون که اشکالی نداره هر چند وقت یه بار حتی همین مقدار حفظ و مرور رو هم زیادتر کنیم؛ مثلا شما در ابتدای کار به مدت 3 ماه روزانه 5 سطر حفظ می‌کردی؛ الآن دوست داری زیادترش کنی؛ هیچ اشکالی نداره؛ 3 ماه بعدی هر روز 10 سطر حفظ کن. صحبت من این بود که هر روز مقدار رو کم و زیاد نکن. با توجه به حالِت برنامه‌ریزی نکن. چون حفظ و مرور خیلی کارهای محبوبی پیش ذهن نیستن، اگه بخوای با توجه به حالِت کار کنی، احتمالا متوقف خواهی شد. باید به مغز دستور بدی هر روز یه مقدار ثابتی برات کار کنه. اتفاقا همین مقدار ثابت چون تبدیل به عادت می‌شه برای مغز راحت می‌شه.

ممکنه دوست داشته باشی که یه برنامه ثابت بهت بدم!

حتما؛ با کمال میل!

روزانه 5 سطر حفظ کن. 3 صفحه آخری که حفظ کردی رو هر روز مرور کن. 10 صفحه از محفوظات قبلی رو هم هر روز مرور کن. مثلا فرض کن امروز رسیدی به صحفه 100 و 5 سطر ابتدایی صفحه 100 رو حفظ کردی؛ بسیار خوب؛ الآن بیا و صفحات 97 تا 99 رو هم مرور کن؛ چون این صفحات تازه حفظ شدن و به مراقبت بیشتری نیاز دارن و از صفحات 1 تا 96 هم هر روز به ترتیب 10 صفحه مرور کن که فراموش نشن.

مرور چه طوریه؟ ابتدا هر جایی رو خواستی مرور کنی ـ مثلا صفحه 1 تا 11 ـ رو ترجمه‌اش رو بخون، نگاه عمیق هم بینداز دقایقی و بعد شروع کن و این صفحات رو بخون از حفظ.

اشتباه حفظ نکن

سعی کنید اشتباه حفظ نکنید. اگه یه کلمه رو اشتباه حفظ کنید، واقعا درست کردنش سخت می‌شه.

حالا چی کار کنیم که اشتباه حفظ نکنیم؟ اولا اگه روخوانی و روانخوانی قرآن رو در حد عالی بلد نیستید، حتما یاد بگیرید؛ چون یادگیری روخوانی و روانخوانی مقدمه حفظ قرآنه. ثانیا قبل از وارد شدن به حفظ یک مقطع، حتما یکی دو بار اون مقطع رو با ترتیل استاد منشاوی گوش بدین و نهایت دقت رو به نحوه تلفظ کلمات داشته باشین تا مانع شکل‌گیری غلط‌های احتمالی بشین.

حفظ جدید رو تحویل بده

سعی کنید هر جایی رو که حفظ می‌کنید، برای یکی از نزدیکان یا رفقا بخونید تا غلط‌هاتون گرفته بشه. اگه هیچ کسی نبود، می‌تونید صدای خودتون رو ضبط کنید و بعدا گوش بدین و غلط‌هاتون رو بگیرین. تو مرور هم خیلی خوبه اگه گاهی دوستان و نزدیکان بتونن ازتون سوالات حفظی بپرسن و شما رو محک بزنن. اگه دوست داری فواید مورد سوال واقع شدن رو بدونی اینجا رو ببین.

بدون مرور پیش نرو

نکنه بدون مرور حفظ کنی. حفظ یه شیرینی خاصی داره؛ چون جدیده. ولی مرور اگه درست انجام نشه ممکنه کسالت‌آور باشه. و بعضی از حفاظ این‌قدر از مرور احساس کسالت می‌کنن که تصمیم می‌گیرن یه مدت اصلا مرور نکنن و فقط حفظ جدید داشته باشن. خب این گول زدن خودمونه و به تاخیر انداختن یه کار لازمه. شما که می‌دونی بدون مرور، آیاتی که حفظ می‌کنی، از بین می‌رن؛ پس چرا دست به همچین اقدام عجیب و غریبی می‌زنی. سعی کن مرورت رو جذاب کنی و تنوع بدی بهش. در هر صورت حفظ بدون مرور هیچ توجیهی نداره.

اصل ترتیب رو رعایت کن

به ترتیب کار کن. اگه خواستی حفظ رو شروع کنی و نمی‌دونستی از کجا شروع کنی، به این حرف من گوش بده: به ترتیب؛ از ابتدا تا انتها. اگه خواستی جایی رو مرور کنی، به هم ریخته مرور نکن؛ همیشه به ترتیب از ابتدای محفوظات تا انتهای محفوظات. همین قاعده شما رو از بسیاری مشکلات حفظی نجات خواهد داد.

بسیار سوال بپرس

پرسش‌گر باش؛ سوال بپرس. کار کن؛ سوال که برات پیش اومد، بپرس. همین‌جا زیر همین مقاله هر سوالی داشتی، می‌تونی بپرسی؛ با اشتیاق جواب می‌دیم.

روش حفظ و مرور رو یاد بگیر

روش حفظ رو از یه مربی خوب یاد بگیرید. درسته که رفتن به کلاس حفظ برای مدت طولانی سخته، ولی چند ساعت آموزش دیدن و یاد گرفتن روش حفظ و مرور که سخت نیست؛ هم هزینه زیادی نداره و هم زیاد وقتتون رو نمی‌گیره. من سعی کردم به صورت کامل و جامع هر آنچه در زمینه روش حفظ و مرور بلدم رو در قالب یه دوره آموزشی در اختیارتون قرار بدم. خوشحال می‌شم شما رو در این دوره ببینم. مطمئنا اگه این دوره رو با دقت مشاهده کنید و قواعدش رو اجرا کنید، به راحتی می‌تونید تو خونه حفظ و مرور رو با نهایت کیفیت انجام بدین. برای مشاهده و ثبت نام در دوره به اینجا مراجعه بفرمایید.