چرا در آیاتی مثل «ختم الله علی قلوبهم»، «فزادهم الله مرضا»، «و ما یضل به الا الفاسقین» و...، ضلالت و گمراهی کافران و منافقان به خداوند نسبت داده شده؟ آیا این جبر نیست؟

چرا در آیاتی مثل «ختم الله علی قلوبهم»، «فزادهم الله مرضا»، «و ما یضل به الا الفاسقین» و...، ضلالت و گمراهی کافران و منافقان به خداوند نسبت داده شده؟ آیا این جبر نیست؟

ج: اینکه کافران و منافقان پس از غوطه‌ور شدن در وادی کفر و نفاق، قدرت تشخیص خودشون رو از دست می‌دن، نتیجه اعمال خودشونه؛

- «بَلْ طَبَعَ اللّهُ عَلَیْها بِکُفْرِهِمْ» (نساء/۱۵۵) → مهر به سبب کفرشان.

- «کَذلِکَ یَطْبَعُ اللّهُ عَلى کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّرٍ جَبّارٍ» (مؤمن/۳۵) → مهر به سبب تکبر.

- «أَ فَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ ... وَ خَتَمَ عَلى سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ» (جاثیه/۲۳) → مهر به دلیل پیروی از هواپرستی.

این محرومیت از تشخیص، عکس‌العمل طبیعی تداوم در گناه است: ابتدا حالت، سپس عادت، بعد ملکه، و سرانجام بخشی از وجود انسان می‌شه. او خود آگاهانه این مسیر را انتخاب کرده و مسئول پیامدهاست.

نسبت دادن این حالت به خدا به این معناست که خدا این خاصیت رو در نظام آفرینش قرار داده.

در مقابل، درباره مؤمنان می‌فرماید:

«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقاناً» (انفال/۲۹)

اگر تقوا پیشه کنید، خدا به شما قدرت تشخیص حق از باطل می‌دهد.

نمونه، ج 1، ص 84